Στη νόσο Freiberg η κεφαλή σε ένα από τα μετατάρσια οστά του ποδιού υφίσταται ενός βαθμού νέκρωση στο επίπεδο της αρθρικής επιφάνειας που το συνδέει με τη βάση του αντίστοιχου δακτύλου. Αυτό τελικά οδηγεί σε μία επώδυνη καθίζηση της κεφαλής με πόνο, δυσκαμψία και δυσχέρεια βάδισης.

Τα μετατάρσια είναι τα μακρά οστά που συνδέουν το μέσο πόδι (ταρσός) με τα δάκτυλα. Συνήθως η νόσος Freiberg προσβάλλει το δεύτερο, αν και μπορεί να εμφανιστεί και σε οποιοδήποτε άλλο από τα πέντε μετατάρσια. Πάντως, στο 95% των περιπτώσεων η Freiberg προσβάλλει το 2ο ή το 3ο μετατάρσιο, ενώ σπανιότατα συμμετέχουν το 1ο ή το 5ο. Σχεδόν πάντα η νόσος προσβάλλει μεμονωμένα ένα μετατάρσιο του ενός ποδιού. Η πιθανότητα να πάσχει και το άλλο πόδι (αμφοτερόπλευρη προσβολή) είναι μικρότερη από 1 στις 10.

 

Συχνότητα

Η νόσος Freiberg είναι σχετικά σπάνια. Προσβάλλει συνήθως νέα άτομα, με αναλογία προσβολής ανδρών προς γυναίκες 1:4. Είναι πραγματικά δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς πόσο συχνή είναι η νόσος. Κάποιες περιπτώσεις είτε είναι ασυμπτωματικές, είτε υποχωρούν αυτόματα προτού οι ασθενείς να απευθυνθούν σε ορθοπαιδικό.

Αιτιολογία

Από τις πολλές θεωρίες σχετικά με την αιτιολογία της νόσου Freiberg, η επικρατέστερη είναι πως πρόκειται για ένα σύνδρομο υπέρχρησης (overuse syndrome) από επαναλαβανόμενες δραστηριότητες όπως άλματα, τρέξιμο και χορός. Φαίνεται πως παίζει ρόλο και το ανατομικό υπόβαθρο καθώς συχνότερα προσβάλλεται το μακρύτερο μετατάρσιο, που είναι το δεύτερο. Η νόσος ξεκινάει είτε από κάποιον μικροτραυματισμό είτε ως αποτέλεσμα κάποιου ισχαιμικού αγγειακού επεισοδίου στην περιοχή της κεφαλής του μεταταρσίου. Σπάνια υπάρχει επεισόδιο οξείας κάκωσης στο πόδι.

Σε επίπεδο απεικόνισης και ιστολογικών αλλοιώσεων η νόσος Freiberg έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την ομάδα ασθενειών του αναπτυσσόμενου σκελετού που ονομάζονται οστεοχονδρίτιδες ή οστεοχονδρωματώσεις. Σε αυτές ανήκουν η οστεοχονδρίτιδα Sever της πτέρνας, η νόσος Kohler του σκαφοειδούς οστού του ταρσού και η νόσος Panner της κορωνοειδούς απόφυσης στον αγκώνα. Αυτό ωστόσο που διαχωρίζει τη νόσο Freiberg από τις υπόλοιπες οστεοχονδρίτιδες είναι πως μπορεί να προσβάλλει και ενήλικες μετά το τέλος της σκελετικής ωρίμανσης.

Συμπτώματα

Η νόσος Freiberg εκδηλώνεται με πόνο στην κεφαλή του μεταταρσίου ο οποίος χειροτερεύει με τις δραστηριότητες. Στις γυναίκες ασθενείς είναι χαρακτηριστική η αδυναμία να φορέσουν παπούτσια με τακούνι, καθώς αυτό χειροτερεύει τον πόνο. Χρειάζεται ωστόσο προσοχή, καθώς και μια σειρά από άλλες παθήσεις της περιοχής μπορεί να μιμούνται τα συμπτώματα της νόσου Freiberg.

Διάγνωση

Ο εξειδικευμένος ιατρός θα θέσει την διάγνωση με την ολοκληρωμένη κλινική του εξέταση και στη συνέχεια θα την επιβεβαιώσει με απεικονιστικό έλεγχο. Αυτός περιλαμβάνει σίγουρα απλές ακτινογραφίες του ποδιού, και κατά περίπτωση μαγνητική τομογραφία της περιοχής ή άλλες εξετάσεις. Στα προχωρημένα στάδια η διάγνωση είναι σχετικά απλή, αφού οι αλλοιώσεις της κεφαλής του μεταταρσίου φαίνονται και στις απλές ακτινογραφίες του ποδιού.

Θεραπεία της νόσου Freiberg

Η θεραπεία της Freiberg καθορίζεται ανάλογα με το στάδιο της νόσου και τα συμπτώματα του ασθενούς. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει ανάπαυση, φαρμακευτική αγωγή και χρήση ορθοπαιδικών πελμάτων (πάτοι) για την αποφόρτιση της πάσχουσας περιοχής. Σε πολλές όμως περιπτώσεις η διάγνωση γίνεται τελικά σε προχωρημένο στάδιο με σημαντική καταστροφή της κεφαλής του μεταταρσίου όπου η ασθενής χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση.

Οι επεμβάσεις στη νόσο Freiberg έχουν στόχο την αφαίρεση του κατεστραμμένου τμήματος της κεφαλής του μεταταρσίου, διατηρώντας όσο είναι δυνατόν το φυσιολογικό μήκος του οστού και τη φυσιολογική στρογγυλότητα της κεφαλής. Έτσι διασώζεται η άρθρωση του μεταταρσίου με το δάκτυλο (μεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση) και το βάρος του σώματος εξακολουθεί να κατανέμεται ομοιόμορφα στο πέλμα. Με κάθε τρόπο πρέπει να αποφεύγεται η ολική αφαίρεση της κεφαλής του μεταταρσίου η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα.

Από το 2012 έχουμε περιγράψει στο διεθνές περιοδικό Techniques in Orthopedics την τεχνική διατήρησης του υγιούς τμήματος της κεφαλής του μεταταρσίου με σφηνοειδή οστεοτομία. Χρησιμοποιούμε ειδικές βιοαπορροφήσιμες καρφίδες που δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν, και έτσι αποφεύγουμε τη χρήση βιδών στην περιοχή.

Έχουμε αντιμετωπίσει με επιτυχία τη νόσο Freiberg σε ασθενείς υψηλών απαιτήσεων όπως αθλητές και χορεύτριες του μπαλέτου. Η τεχνική της οστεοτομίας όπως την περιγράψαμε, μπορεί να επιτρέψει στον ασθενή να επιστρέψει σε πλήρεις δραστηριότητες, εφόσον εφαρμοστεί σωστά και με την κατάλληλη ένδειξη.