Τι είναι το κάταγμα της ποδοκνημικής;

Κάταγμα είναι το μερικό ή ολικό σπάσιμο του οστού. Στον αστράγαλο, τα κατάγματα συμπεριλαμβάνουν τα περιφερικά άκρα της κνήμης, της περόνης ή και των δύο οστών. Η κνήμη βρίσκεται στην εσωτερική μέσα πλευρά του ποδιού. Η περόνη βρίσκεται στην εξωτερική πλευρά του ποδιού. Τα απομακρυσμένα άκρα των οστών της κνήμης και της περόνης είναι επίσης γνωστά ως έσω και έξω σφυρό, αντίστοιχα.

Ορισμένα κατάγματα των περιφερικών οστών της κνήμης μπορεί να περιλαμβάνουν το οπίσθιο τμήμα του οστού, τα οποία είναι επίσης γνωστά ως οπίσθιο σφυρό. Τα κατάγματα της ποδοκνημικής μπορεί να κυμαίνονται από τα λιγότερο βαριά αποσπαστικά κατάγματα (μικρά κομμάτια οστού που έχουν αποκολληθεί) έως βαριά κατάγματα, όπως τα συντριπτικά κατάγματα (με θρυμματισμό / κατακερματισμό του οστού). Μερικά κατάγματα μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν τραυματισμούς σε σημαντικούς συνδέσμους της ποδοκνημικής οι οποίοι φυσιολογικά κρατούν τον αστράγαλο στην κανονική του θέση. Τα κατάγματα της ποδοκνημικής προκαλούνται συνήθως από το στροφή του αστραγάλου προς τα μέσα ή προς τα έξω.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα του κατάγματος του αστραγάλου / ποδοκνημικής;

Ένα ή και όλα τα συμπτώματα – ενδείξεις που μπορεί να συνοδεύουν το κάταγμα της ποδοκνημικής:
• Πόνος στο σημείο του κατάγματος, το οποίο μπορεί να αντανακλά προς το πόδι ή το γόνατο.
• Οίδημα (= πρήξιμο), που μπορεί να εμφανιστεί κατά μήκος του όλου του ποδιού ή να περιορίζεται περισσότερο γύρω από τον αστράγαλο.
• Φυσαλίδες ( = φουσκάλες) μπορεί να εμφανιστούν στην περιοχή του κατάγματος. Αυτές πρέπει να αντιμετωπισθούν άμεσα από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό χειρουργό.
• Εκχυμώσεις (= Μώλωπες / μελανιές).
• Μειωμένη δυνατότητα βάδισης. Είναι δυνατό ο ασθενής να βαδίζει ή να φορτίζει στον αστράγαλο σε λιγότερο βαριά κατάγματα. Ποτέ μην βασίζεστε στο περπάτημα ως δοκιμασία για το κατά πόσον ο αστράγαλος έχει κάταγμα.
• Οστά που προεξέχουν με πληγή μέσα από το δέρμα. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως ανοιχτό κάταγμα της ποδοκνημικής. Αυτοί οι τύποι καταγμάτων του αστραγάλου απαιτούν άμεση θεραπεία για την αποφυγή προβλημάτων όπως η λοίμωξη.
Οι περισσότεροι ασθενείς με κατάγματα της ποδοκνημικής αντιμετωπίζονται στα επείγοντα ή σε εξωτερικά ιατρεία. Η λήψη μίας ακτινογραφίας του πάσχοντος ποδιού μπορεί να προσδιορίζει πώς φαίνεται το κάταγμα , ποια οστά έχουν σπάσει, κατά πόσο υπάρχει διαχωρισμός ή μετατόπιση (που την ονομάζουμε «παρεκτόπιση») των οστών και να διαπιστωθεί η κατάσταση του ίδιου του οστού (για παράδειγμα η παρουσία οστεοπόρωσης). Η ακτινογραφία επίσης θα βοηθήσει να καθοριστεί η κατάλληλη θεραπεία που θα ακολουθήσουμε.

 

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές;

Ανύψωση και πάγος

Οίδημα (= πρήξιμο) παρατηρείται συχνά μετά από ένα κάταγμα της ποδοκνημικής. Περιορίζοντας την έκταση του πρηξίματος, ο πόνος από το κάταγμα του αστραγάλου μπορεί να μειωθεί και μπορεί να προληφθεί περαιτέρω βλάβη στα περιβάλλοντα μαλακά μόρια. Η ανύψωση του αστραγάλου και η εφαρμογή παγοθεραπείας στην πάσχουσα περιοχή μπορεί να συμβάλουν στον περιορισμό του οιδήματος.

 

Νάρθηκας

Μπορεί να χρειαστεί να τοποθετηθεί ένας νάρθηκας για να στηρίξει την σπασμένη ποδοκνημική. Ο νάρθηκας συνήθως παραμένει για αρκετές ημέρες. Ο νάρθηκας δίνει χώρο για να υποδεχτεί το οίδημα (= πρήξιμο) που συνοδεύει το κάταγμα. Εάν ο αστράγαλος δεν έχει μετατοπιστεί, ο νάρθηκας μπορεί να εφαρμοστεί αμέσως χωρίς να μετακινηθεί ο σπασμένος αστράγαλος. Ωστόσο, αν τα οστά μετατοπιστούν (παρεκτοπισμένο κάταγμα) και / ή ο αστράγαλος εξαρθρωθεί, πραγματοποιείται μια κλειστή ανάταξη αμέσως πριν την τοποθέτηση του νάρθηκα. Αυτή η θεραπεία περιλαμβάνει την επανατοποθέτηση με έλξη των οστών της κνήμης, περόνης και αστραγάλου, για να βελτιωθεί η ευθυγράμμιση της άρθρωσης και να μειωθεί ο πόνος από τα παρεκτοπισμένα οστά. Για τη θεραπεία αυτή μπορεί να χρειαστεί κάποιο είδος αναισθησίας.

 

Ανάπαυση / αποφόρτιση

Οι περισσότεροι ασθενείς χρειάζονται κάποια περίοδο ανάπαυσης χωρίς να φορτίζουν τον αστράγαλο. Οι βακτηρίες ( = πατερίτσες), η περπατούρα, και σε ορισμένες περιπτώσεις οι αναπηρικές καρέκλες επιτρέπουν στους ασθενείς την αποφόρτιση. Πολλοί παράγοντες μπορούν να καθορίσουν ποια είναι η καλύτερη επιλογή για τον κάθε ασθενή. Ο τύπος του κατάγματος της ποδοκνημικής θα καθορίσει το πότε οι ασθενείς μπορούν να αρχίσουν να στέκονται όρθιοι και να βαδίσουν. Σε πολλές περιπτώσεις, ο αστράγαλος του ασθενούς θα είναι σε αποφόρτιση για αρκετές ημέρες, εβδομάδες ή ακόμα και μήνες. Την απόφαση αυτή πρέπει να την πάρει ένας εξειδικευμένος ορθοπαιδικός χειρουργός.

 

Γύψος / Μπότα ακινητοποίησης

Ορισμένα κατάγματα της ποδοκνημικής μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς χειρουργική επέμβαση. Αυτά είναι συνήθως τραυματισμοί όπου ένα οστό είναι ελάχιστα παρεκτοπισμένο. Τέτοια κατάγματα μπορούν να αντιμετωπιστούν απλά με μια περίοδο ακινητοποίησης. Μόλις υποχωρήσει το αρχικό οίδημα τις πρώτες μέρες, μπορεί να εφαρμοσθεί γύψος ή μπότα ακινητοποίησης για την κατάλληλη προστασία. Τόσο ένας γύψος όσο και ένα μποτάκι μπορούν να παρέχουν επαρκή προστασία στον αστράγαλο. Ο γύψος δεν πρέπει να βραχεί και δεν μπορεί να αφαιρεθεί χωρίς ειδικά εργαλεία. Από την άλλη μεριά, η μπότα μπορεί να αφαιρεθεί για το μπάνιο και για τον ύπνο. Ο τύπος του κατάγματος και η εκτίμηση του ιατρού θα καθορίσουν τον καλύτερο τύπο ακινητοποίησης. Ο γύψος ή η μπότα φοριέται μέχρι το κάταγμα να θεραπευτεί πλήρως, το οποίο συνήθως διαρκεί δύο έως τρεις μήνες.

 

Χειρουργική επέμβαση

Το αν ο ασθενής χρειάζεται χειρουργική επέμβαση ή όχι εξαρτάται κυρίως από την εικόνα του κατάγματος στην ακτινογραφία και τον συγκεκριμένο τύπο του κατάγματος. Τα κατάγματα με μεγάλη μετατόπιση και τα κατάγματα που συμπεριλαμβάνουν και τα δύο οστά, της κνήμης και της περόνης (τα λεγόμενα «αμφισφύρια» κατάγματα) συνήθως χρειάζονται χειρουργική αντιμετώπιση. Η αποκατάσταση της ευθυγράμμισης του οστού που έχει υποστεί κάταγμα είναι απαραίτητη για την πλήρη αποκατάσταση, επειδή μπορεί να εμφανιστεί μετατραυματική αρθρίτιδα της ποδοκνημικής σε περίπτωση που το κάταγμα δεν έχει επουλωθεί σε σωστή θέση. Ο καλύτερος τρόπος για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος της αρθρίτιδας είναι να αποκατασταθεί ο αστράγαλος / ποδοκνημική όσο το δυνατόν πλησιέστερα στο φυσιολογικό.

Η χειρουργική θεραπεία είναι γνωστή ως ανοικτή ανάταξη – εσωτερική οστεοσύνθεση (ORIF: open reduction internal fixation). Συνήθως γίνεται μία εξωτερική τομή στην ποδοκνημική αν έχει σπάσει το οστό της περόνης (το λεγόμενο «έξω σφυρό»). Αντίστοιχα κάνουμε μία εσωτερική τομή γίνεται στην ποδοκνημική αν έχει σπάσει το οστό της κνήμης (δηλαδή το «έσω σφυρό»). Τα τραυματισμένα οστά μπαίνουν σε σωστή θέση μέσω αυτών των τομών και συγκρατούνται με μεταλλικές πλάκες και βίδες. Καθώς ο αστράγαλος αναρρώνει μετά το χειρουργείο η άρθρωση της ποδοκνημικής προστατεύεται με περιορισμένη δραστηριότητα και γύψο ή αφαιρούμενη μπότα. Ο γύψος ή η μπότα φοριούνται μέχρι την πλήρη ίαση του κατάγματος, που διαρκεί συνήθως από 2 έως 3 μήνες.

 

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης;

Ο Ορθοπαιδικός χειρουργός πιθανόν να προγραμματίσει επιπρόσθετες ακτινογραφίες καθώς τα οστά επουλώνονται, ώστε να σιγουρευτεί ότι αλλαγές ή πιέσεις στην ποδοκνημική δεν προκαλούν μετακίνηση του αστραγάλου ή των άλλων οστών.

 

Πιθανές επιπλοκές

Συνήθως υπάρχουν μικρά ποσοστά επιπλοκών από το κάταγμα της ποδοκνημικής, αν και συχνότερες επιπλοκές παρατηρούνται σε διαβητικούς ασθενείς και σε καπνιστές. Ο ορθοπαιδικός χειρουργός και ο φυσικοθεραπευτής μπορούν να σας δώσουν οδηγίες για το πρόγραμμα αποκατάστασης και ενδυνάμωσης. Οι ασκήσεις εύρους κίνησης είναι σημαντικές αλλά η αποφυγή φόρτισης της ποδοκνημικής είναι εξίσου σημαντική.
Τα παιδιά με κάταγμα ποδοκνημικής θα πρέπει να εξετάζονται τακτικά έως και 2 χρόνια για να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη προχωρά φυσιολογικά χωρίς παραμορφώσεις και δημιουργία ανισοσκελίας.