Τι είναι η τενοντοπάθεια των περονιαίων τενόντων;
Οι περονιαίοι τένοντες βρίσκονται στην εξωτερική πλευρά της ποδοκνημικής άρθρωσης λίγο πίσω από το οστό που ονομάζεται περόνη. Οι τένοντες συνδέουν το μυ με τα οστά και τους επιτρέπουν να ασκούν τη δύναμή τους δια μέσου των αρθρώσεων που διαχωρίζουν μεταξύ τους τα οστά. Οι σύνδεσμοι, από την άλλη πλευρά, συνδέουν τα οστά με τα οστά. Η τενοντίτιδα υποδηλώνει ότι υπάρχει φλεγμονή στον τένοντα. Η τενοντοπάθεια σημαίνει ότι υπάρχει διεύρυνση και πάχυνση με οίδημα (=πρήξιμο) του τένοντα. Αυτό συμβαίνει συνήθως στη λόγω υπέρχρησης, που σημαίνει ότι ένας ασθενής ή αθλητής κάνει μια επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα που ερεθίζει τον τένοντα για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Ποια είναι τα συμπτώματα της τενοντοπάθειας των περονιαίων;
Το ιστορικό είναι πολύ σημαντικό στην περίπτωση της τενοντοπάθειας των περονιαίων. Όπως σημειώθηκε παραπάνω, πρόκειται για τραυματισμούς υπέρχρησης. Τα άτομα με τενοντοπάθεια περονιαίων συνήθως είτε έχουν δοκιμάσει μια νέα άσκηση είτε έχουν αυξήσει σημαντικά το επίπεδο των δραστηριοτήτων τους. Χαρακτηριστικές τέτοιες δραστηριότητες περιλαμβάνουν τον μαραθώνιο ή άλλες που απαιτούν επαναλαμβανόμενη χρήση της ποδοκνημικής άρθρωσης. Οι ασθενείς συνήθως εμφανίζονται με πόνο στην περιοχή ακριβώς στο πίσω / έξω μέρος του αστραγάλου. Συνήθως δεν υπάρχει ιστορικό συγκεκριμένου τραυματισμού.
Τι προκαλεί την τενοντοπάθεια περονιαίων;
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η ακατάλληλη προπόνηση ή η ταχεία αύξηση στην ένταση της προπόνησης σε συνδυασμό με τα ακατάλληλα υποδήματα μπορεί να οδηγήσουν σε τενοντοπάθεια περονιαίων. Επίσης, ασθενείς με ραιβοποδία μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στην τενοντοπάθεια των περονιαίων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σε αυτούς τους ασθενείς, η φτέρνα είναι ελαφρώς στραμμένη προς τα μέσα πράγμα που απαιτεί από του περονιαίους τένοντες να εργάζονται σκληρότερα. Η κύρια δουλειά των τενόντων αυτών είναι να περιστρέψουν ή να γυρίσουν τον αστράγαλο προς τα έξω, παλεύοντας ενάντια στη ραιβή θέση. Όσο σκληρότερα λειτουργούν οι τένοντες, τόσο πιο πιθανό είναι να αναπτυχθεί η τενοντοπάθεια περονιαίων.
Ανατομία
Υπάρχουν δύο περονιαίοι τένοντες που τρέχουν κατά μήκος του πίσω μέρους της περόνης. Ο πρώτος ονομάζεται βραχύς (= κοντός) περονιαίος. Ονομάζεται έτσι επειδή έχει μικρότερο μυ (μυική γαστέρα) και ξεκινά από χαμηλότερη περιοχή του οστού που ονομάζεται περόνη και βρίσκεται στην εξωτερική πλευρά. Στη συνέχεια πορεύεται προς τα κάτω γύρω από το πίσω μέρος στην περόνη και καταφύεται (δηλαδή ενώνεται) στο πέμπτο μετατάρσιο. Το 5ο μετατάρσιο είναι το κόκαλο που βρίσκεται στην εξωτερική πλευρά του ποδιού. Ο μακρύς περονιαίος οφείλει το όνομά του στο ότι έχει μακρύτερη πορεία. Ξεκινάει ψηλότερα στην περόνη και τρέχει σε όλη τη διαδρομή κάτω από το πόδι για να εισέλθει ή να συνδεθεί στο πρώτο μετατάρσιο και ένα άλλο οστό που λέγεται «έσω σφηνοειδές» στην άλλη πλευρά. Και οι δύο τένοντες, ωστόσο, μοιράζονται τη σημαντική δουλειά της περιστροφής του αστραγάλου / ποδιού προς τα έξω. Οι τένοντες κρατιούνται στη θέση τους σε μια αυλάκωση στο πίσω μέρος της περόνης (που ονομάζεται «περονιαία αύλακα») με τη βοήθεια μιας οροφής κατασκευασμένης από συνδετικό ιστό, η οποία τους καλύπτει και ονομάζεται “καθεκτικός σύνδεσμος”.
Πως γίνεται η διάγνωση της τενοντοπάθειας των περονιαίων;
Η διάγνωση της τενοντοπάθειας των περονιαίων μπορεί να γίνει σε μεγάλο βαθμό από το ιστορικό του ασθενούς. Όπως σημειώθηκε παραπάνω, οι ασθενείς που έχουν υπερβολικές δραστηριότητες, ταχεία αύξηση στην ένταση μιας πρόσφατης δραστηριότητας ή λάθη στην προπόνηση, θα έχουν πόνο πίσω / έξω από τον αστράγαλο. Υπάρχει ευαισθησία στην ψηλάφηση ακριβώς πάνω στους περονιαίους τένοντες. Είναι σημαντικό να διακρίνουμε τον συγκεκριμένο πόνο από εκείνον του οστού της περόνης, που είναι ένα άμεσα ψηλαφήσιμο οστό και που μπορεί να υποδεικνύει ένα διαφορετικό πρόβλημα (δηλαδή οστική αντίδραση).
Ο πόνος στους περονιαίους εμφανίζεται ελαφρώς πιο πίσω. Υπάρχει επίσης έκλυση πόνου με την ενεργητική στροφή του αστραγάλου προς τα έξω (eversion). Είναι επίσης σημαντικό να αναζητήσουμε τη συνύπαρξη ραιβότητας στην πτέρνα, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, σημαίνει ότι η πτέρνα «στρίβει προς τα μέσα». Αυτή δημιουργεί προδιάθεση στο συγκεκριμένο πρόβλημα της τενοντοπάθειας των περονιαίων. Η εξέταση μπορεί επίσης να περιλαμβάνει τη λήψη απλών ακτινογραφιών. Ωστόσο, οι ακτινογραφίες τυπικά θα είναι φυσιολογικές. Ο υπέρηχος (= υπερηχογράφημα μυοσκελετικού) είναι ένας πολύ αποτελεσματικός και σχετικά οικονομικός τρόπος για την αξιολόγηση των τενόντων και μπορεί να απεικονίσει πιθανές ανωμαλίες ή σχίσιμο στους τένοντες (η λεγόμενη «ρήξη»). Η μαγνητική τομογραφία (Magnetic Resonance Imaging – MRI) είναι εξίσου σημαντική και μπορεί επίσης να δείξει σχίσιματα / ρήξεις στους τένοντες.
Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές;
Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με τενοντοπάθεια περονιαίων θα θεραπευτεί χωρίς χειρουργική επέμβαση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συχνά είναι ένας τραυματισμός υπέρχρησης, και μπορεί να θεραπευθεί με ανάπαυση. Εάν υπάρχει σημαντικός πόνος, τότε καλό θα ήταν να φορεθεί μια ειδική αφαιρούμενη μπότα ελεγχόμενου εύρους κίνησης (Controlled Ankle Motion – CAM Walker) για αρκετές εβδομάδες. Όταν δεν υπάρχει ευαισθησία κατά τη βάδιση, τότε η χρήση μιας επιστραγαλίδας μπορεί να είναι το επόμενο βήμα. Οι ασθενείς θα πρέπει να περιορίζουν ουσιαστικά το περπάτημα ή την ορθοστασία μέχρι να μειωθεί ο πόνος. Αυτό συνήθως διαρκεί αρκετές εβδομάδες. Οι ασθενείς μπορούν στη συνέχεια να επιστρέψουν σε αθλητικές δραστηριότητες, αλλά αυτό θα πρέπει να γίνει πολύ σταδιακά και με γνώμονα τον πόνο που αισθάνονται. Για τους ασθενείς που έχουν ραιβοποδία, όπως σημειώθηκε παραπάνω, ένα ορθωτικό που συγκρατεί τον αστράγαλο στην αντίθετη πλευρά μπορεί να βοηθήσει στην αποφόρτιση των τενόντων. Είναι σημαντικό να συζητήσετε με το γιατρό σας για την τροποποίηση των προπονήσεων σας. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση νέων υποδημάτων για τρέξιμο ή επίσης τη λεγόμενη συνδυαστική προπόνηση (cross training), που σημαίνει εναλλασσόμενες ασκήσεις / δραστηριότητες κάθε μέρα. Η φυσικοθεραπεία είναι επίσης πολύ σημαντική. Αυτή, όπως και στα κατάγματα της ποδοκνημικής, μπορεί να βοηθήσει στην ενδυνάμωση των τενόντων.
Υπάρχει σε αυτή τη φάση ενδιαφέρον για την χρήση πλάσματος πλούσιου σε αιμοπετάλια (Protein Rich Plasma – PRP) για να την ενεργοποίηση της διαδικασίας επούλωσης. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν επαρκείς μελέτες που να δείχνουν ότι αυτό λειτουργεί για τους περονιαίους τένοντες. Τα στεροειδή είναι καλύτερα να αποφευχθούν καθώς μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στον τένοντα. Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται εάν ο πόνος δεν βελτιώνεται με την ανάπαυση. Η συντηρητική θεραπεία μπορεί ωστόσο να διαρκέσει μέχρι και ένα χρόνο πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Εάν υπάρχει σχίσιμο στον τένοντα που επεκτείνεται κατά μήκος του (η λεγόμενη «επιμήκης ρήξη»), θα πρέπει κανείς να εξετάσει το ενδεχόμενο καθαρισμού και αποκατάστασης του τένοντα. Μερικές φορές, κάνοντας το αυλάκι στο πίσω μέρος του οστού της περόνης βαθύτερο δίνεται στους τένοντες περισσότερος χώρος και αυτό μπορεί επίσης να βοηθήσει. Τέλος, αν ο τένοντας είναι σε κακή κατάσταση, μπορεί να χρειαστεί να γίνει εκτομή του τένοντα και να συνδεθεί ο μακρύς και ο βραχύς περονιαίος. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ο τένοντας που πάσχει, αν και μπορεί σε ορισμένους ασθενείς και οι δύο τένοντες να εμπλέκονται.
Πόσο διαρκεί η αποθεραπεία;
Οι ασθενείς συνήθως αναρρώνουν πλήρως, αλλά αυτό μπορεί να διαρκέσει αρκετό χρόνο. Πρέπει να έχετε υπομονή και να αφήσετε τον τένοντα να θεραπευτεί πριν επιστρέψετε σε δραστηριότητες. Εάν χρειάζεστε χειρουργική επέμβαση, ο χρόνος ανάρρωσης μπορεί να είναι σημαντικός. Μπορεί να σας ζητηθεί να αποφορτίσετε το πόδι σας για περίπου έξι εβδομάδες. Ο ειδικός ορθοπαιδικός χειρουργός που θα σας αναλάβει μπορεί επίσης στη συνέχεια να συστήσει φυσικοθεραπεία.
Τα αποτελέσματα είναι συνήθως καλά. Ωστόσο, ορισμένες φορές χρειάζεται αρκετός χρόνος για να επιστρέψουν οι ασθενείς σε δραστηριότητες. Όταν συνυπάρχει ρήξη με χρόνια εκφυλιστική πάχυνση του τένοντα τα αποτελέσματα της θεραπείας δεν είναι τόσο καλά.
Πιθανές επιπλοκές
Εάν η τενοντοπάθεια δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να εμφανιστεί σχίσιμο (= ρήξη) του τένοντα. Επίσης, η αδυναμία των τενόντων μπορεί να οδηγήσει σε διάστρεμμα του αστραγάλου. Στην περίπτωση χειρουργικής επέμβασης, μπορεί να αναπτυχθεί λοίμωξη. Μπορεί να προκληθεί βλάβη στα νεύρα εάν το γαστροκνημιαίο νεύρο που βρίσκεται κατά μήκος της εξωτερικής πλευράς του ποδιού και παρέχει αίσθηση στο εξωτερικό πόδι κοπεί ή τεντωθεί σημαντικά. Η ίδια η αστάθεια που οφείλεται στην τενοντοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε πολλά διαστρέμματα που μπορεί να βλάψουν τον χόνδρο στο εσωτερικό του αστραγάλου.
Συχνές ερωτήσεις
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην τενοντίτιδα και την τενοντοπάθεια;
Η τενοντίτιδα υποδηλώνει ότι τα φλεγμονώδη κύτταρα έχουν εισβάλει στους τένοντες. Σε μελέτες οπού οι τένοντες εξετάστηκαν κάτω από μικροσκόπιο, βρέθηκε ότι κατά κανόνα δεν είναι τύπος των φλεγμονωδών κυττάρων που κάποτε πιστεύαμε. Στην πραγματικότητα, υπάρχει περισσότερο εκφυλιστική διόγκωση / πάχυνση του τένοντα. Ο επιστημονικός όρος που αποδίδει καλύτερα αυτήν την κατάσταση είναι η τενοντοπάθεια.