Τι είναι τα κατάγματα του άκρου ποδός;
Υπάρχουν 26 οστά στο πόδι, τα οποία μπορούν να σπάσουν. Υπάρχουν διάφοροι τύποι καταγμάτων. Μερικές φορές ένα οστό σπάει αλλά παραμένει στη θέση του, το λεγόμενο απαρεκτόπιστο κάταγμα. Άλλες φορές ένα οστό σπάει σε δύο κομμάτια που απομακρύνονται μεταξύ τους. Αυτά τα κατάγματα ονομάζονται παρεκτοπισμένα. Άλλοι τύποι καταγμάτων περιλαμβάνουν ένα οστό που σπάει σε πολλαπλά σημεία, που λέγεται συντριπτικό κάταγμα, και ένα οστό που διαπερνά το δέρμα μετά από το κάταγμα, το ανοικτό κάταγμα.
Αν τραυματίσετε το πόδι σας, ο ορθοπαιδικός σας θα ζητήσει ακτινογραφίες για να δει αν έχετε κάταγμα. Οι ακτινογραφίες θα αναγνωρίσουν τα περισσότερα κατάγματα, αλλά μερικά μικρότερα και πιο ήπια κατάγματα μπορεί να απαιτούν αξονική ή μαγνητική τομογραφία για να διαγνωσθούν. Δεν απαιτείται χειρουργική επέμβαση για όλα τα κατάγματα και ο ορθοπαιδικός σας θα σας βοηθήσει να καθορίσετε τον τρόπο αντιμετώπισης του κατάγματος σας.
Ποιοι είναι οι στόχοι της χειρουργικής επέμβασης σε κάταγμα του άκρου ποδός;
Εάν χρειάζεστε χειρουργική επέμβαση για το κάταγμα του ποδιού σας, οι στόχοι είναι να αποκατασταθεί και να σταθεροποιηθεί το σπασμένο οστό στη σωστή του θέση, να βοηθηθεί η επούλωση, να αποκατασταθεί η λειτουργικότητα και να μειωθεί ο κίνδυνος μελλοντικών προβλημάτων όπως ο επίμονος πόνος, η δυσκαμψία και η αρθρίτιδα.
Ποια σημάδια υποδηλώνουν την ανάγκη χειρουργικής επέμβασης;
Όλα τα κατάγματα των ποδιών είναι διαφορετικά, αλλά σε γενικές γραμμές, εάν ένα κάταγμα είναι σημαντικά παρεκτοπισμένο, είναι πιθανό να επωφεληθείτε από τη χειρουργική επέμβαση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα εάν ένα κάταγμα εισέλθει σε μια άρθρωση και η επιφάνεια της άρθρωσης διαταράσσεται και μετατοπίζεται. Αυτά τα κατάγματα ονομάζονται ενδαρθρικά. Η αποκατάσταση της ευθυγράμμισης και η σταθεροποίηση του κατάγματος στην ανατομική του θέση θα μειώσει τον κίνδυνο μελλοντικών προβλημάτων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι κατάλληλη για τα μη παρεκτοπισμένα ή ελάχιστα παρεκτοπισμένα κατάγματα εάν υπάρχει πιθανότητα το κάταγμα να είναι ασταθές. Σε τέτοιες περιπτώσεις η χειρουργική επέμβαση μπορεί να διατηρήσει την ευθυγράμμιση του οστού και να βοηθήσει την επούλωση του στη σωστή θέση.
Ακόμη και ορισμένα απαρεκτόπιστα και σταθερά κατάγματα μπορεί να ωφεληθούν από τη χειρουργική επέμβαση. Ένα τέτοιο κάταγμα, που ονομάζεται κάταγμα του Jones, αντιμετωπίζεται συχνά χειρουργικά σε άτομα ενεργά και αθλητικά, επειδή είναι πιθανό να τα επαναφέρει στις δραστηριότητές τους ταχύτερα απ’ ότι η αντιμετώπιση με συντηρητική θεραπεία.
Πότε πρέπει να αποφεύγεται η χειρουργική επέμβαση;
Πρέπει να αποφύγετε χειρουργική επέμβαση εάν έχετε σημαντικό οίδημα, λοίμωξη, διαβήτη, προβλήματα δέρματος ή αγγείων, μη λειτουργικό άκρο λόγω παράλυσης ή εγκεφαλικού επεισοδίου ή πολλαπλά ιατρικά προβλήματα που θα αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών με την αναισθησία.
Γενικές πληροφορίες για την χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση κατάγματος του άκρου ποδός περιλαμβάνει συνήθως τομή του δέρματος στο κέντρο του οστού. Το οστό εκτίθεται έτσι ώστε ο ορθοπαιδικός χειρουργός να μπορεί να δει το κάταγμα. Τα θραυσμένα κομμάτια των οστών ανακατανέμονται όσο το δυνατόν καλύτερα στις ανατομικές τους θέσεις και ασφαλίζονται με εμφυτεύματα, τα περισσότερα από τα οποία είναι μεταλλικά. Τα εμφυτεύματα που χρησιμοποιούνται για τη στερέωση του κατάγματος μπορεί να περιλαμβάνουν καρφίδες, σύρματα, βίδες και πλάκες. Μόλις σταθεροποιηθεί το κάταγμα, η τομή κλείνεται με ράμματα, τοποθετείται ένας αποστειρωμένος επίδεσμος και το πόδι ακινητοποιείται σε γύψο, νάρθηκα, μπότα ή μετεγχειρητικό παπούτσι, ανάλογα με την περίπτωση.
Σε μερικές περιπτώσεις και για ορισμένους τύπους κατάγματος, η ευθυγράμμιση του θραυσμένου οστού μπορεί να αποκατασταθεί με κλειστό χειρισμό του ποδιού υπό ακτινογραφικό έλεγχο και μπορεί να μην απαιτείται μεγάλη τομή. Εάν μπορεί να επιτευχθεί καλή ευθυγράμμιση κατάγματος με αυτή τη μέθοδο, το κάταγμα στη συνέχεια στερεώνεται με κατάλληλα εμφυτεύματα μέσω μίας ή περισσότερων μικρών τομών. Αυτή η τεχνική αναφέρεται ως διαδερμική στερέωση κατάγματος και είναι μια μορφή ελάχιστα παρεμβατικής χειρουργικής στο πόδι (Minimally Invasive Surgery). Τα πλεονεκτήματα αυτής της τεχνικής περιλαμβάνουν μικρότερες τομές, μειωμένο τραύμα στους ιστούς, μειωμένη διακοπή της παροχής αίματος στο οστό και λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο.
Οι συγκεκριμένες τεχνικές χειρουργικής επέμβασης κατάγματος άκρου ποδός ποικίλλουν ευρέως με βάση το οστούν που τραυματίζεται και τον τύπο του κατάγματος. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα τυπικών χειρουργικών επεμβάσεων:
Κάταγμα πτέρνας: Τα κατάγματα του οστού της πτέρνας μπορεί να περιλαμβάνουν διάσπαση της άρθρωσης μεταξύ αυτού του οστού και του οστού της ποδοκνημικής, που ονομάζεται αστράγαλος. Η χειρουργική επέμβαση είναι συχνά απαραίτητη για την αποκατάσταση της ανατομίας και την επανευθυγράμμιση της επιφάνειας της άρθρωσης. Συνήθως με αυτό το κάταγμα υπάρχει σημαντικό οίδημα, οπότε συχνά είναι καλύτερο να περιμένετε μια εβδομάδα ή περισσότερες μέχρι αυτό να υποχωρήσει. Η χειρουργική τεχνική περιλαμβάνει μια τομή σε σχήμα L πάνω από τη πτέρνα ή μερικές μικρότερες τομές στην ίδια περιοχή. Το κάταγμα ευθυγραμμίζεται, με ιδιαίτερη προσοχή στην αποκατάσταση της επιφάνειας της άρθρωσης και στερεώνεται με μια πλάκα και / ή ανεξάρτητες καρφίδες ή βίδες.
Κάταγμα αστραγάλου: Τα κατάγματα του οστού της ποδοκνημικής συνήθως διαχωρίζουν το οστό σε δύο μεγάλα τμήματα που αναφέρονται ως κεφαλή και σώμα. Οι σοβαρότεροι τραυματισμοί μπορεί να περιλαμβάνουν και εξαρθρήματα των κοντινών αρθρώσεων. Η τυπική χειρουργική τεχνική συνήθως περιλαμβάνει μία ή δύο τομές στην περιοχή ακριβώς κάτω από την ποδοκνημική. Εάν υπάρχουν εξαρθρήματα, αυτά ανατάσσονται, δηλαδή τα κόκαλα μπαίνουν στη θέση τους. Στη συνέχεια τα τμήματα της κεφαλής και του σώματος του αστραγάλου αποκαθίστανται στη σωστή τους ευθυγράμμιση. Χρησιμοποιούνται βίδες ή μια πλάκα και βίδες για τη συγκράτηση των κομματιών στη θέση τους.
Κατάγματα σκαφοειδούς οστού: Το σκαφοειδές είναι ένα οστό στο εσωτερικό του μέσου ποδός. Ένα κοινό κάταγμα προκαλεί τη θραύση του οστού σε δύο κομμάτια. Η χειρουργική τεχνική περιλαμβάνει μια τομή πάνω από το κάταγμα. Το κάταγμα ευθυγραμμίζεται για να αποκατασταθεί η ανατομική θέση του οστού και στερεώνεται με βίδες ή πλάκα και βίδες.
Κατάγματα κυβοειδούς οστού: Το κυβοειδές είναι ένα οστό στο εξωτερικό του μέσου ποδός. Τυπικά, ένα κάταγμα κυβοειδούς οφείλεται σε τραυματισμό από μηχανισμό συμπίεσης και έχει ως αποτέλεσμα τη βράχυνση του εξωτερικού μέρους του ποδιού. Ο στόχος της χειρουργικής επέμβασης είναι να αποκατασταθεί η ανατομία του κυβοειδούς, και ως εκ τούτου να αποκατασταθεί το μήκος της εξωτερικής πλευράς του ποδιού. Αυτό μπορεί να γίνει με μια πλάκα και βίδες που εφαρμόζονται απευθείας στο κόκκαλο ή με κάποια άλλη μέθοδο. Το υλικό μπορεί στη συνέχεια να αφαιρεθεί όταν το κάταγμα έχει θεραπευτεί.
Κατάγματα μεταταρσίων: Υπάρχουν πέντε μακρά οστά στο πόδι που χρησιμεύουν ως οστέινα στηρίγματα μεταξύ των δακτύλων των ποδιών και του μέσου ποδός. Ορισμένα κατάγματα μεταταρσίων μπορούν να αντιμετωπιστούν συντηρητικά, αλλά τα παρεκτοπισμένα κατάγματα μπορεί να ωφεληθούν από τη χειρουργική επέμβαση. Μερικές φορές δύο ή περισσότερα μετατάρσια μπορούν να υποστούν κάταγμα ως αποτέλεσμα ενός σημαντικού τραυματισμού. Η επιδιόρθωση περιλαμβάνει μια τομή πάνω από το σπασμένο μετατάρσιο. Πρόσθετες τομές μπορεί να είναι απαραίτητες σε περίπτωση πολλαπλών καταγμάτων. Τα κατάγματα στερεώνονται με καρφίδες, βίδες ή πλάκες ή και συνδυασμό αυτών.
Κατάγματα στις φάλαγγες: Τα οστά των δακτύλων των ποδιών ονομάζονται φάλαγγες. Τα περισσότερα κατάγματα των φαλάγγων μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς χειρουργική επέμβαση, ωστόσο παρεκτοπισμένα κατάγματα που έχουν ως αποτέλεσμα παραμόρφωση των δακτύλων μπορεί να ωφεληθούν από τη χειρουργική επέμβαση. Η τεχνική περιλαμβάνει την τοποθέτηση του δακτύλου σε ανατομική ευθυγράμμιση και στη συνέχεια χρησιμοποιείται μία καρφίδα που εισάγεται μέσω της κορυφής του δακτύλου για να συγκρατήσει το κάταγμα. Η καρφίδα αυτή μπορεί να αφαιρεθεί σε τέσσερις έως έξι εβδομάδες μόλις το κάταγμα έχει θεραπευτεί αρκετά.
Μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο ορθοπαιδικός χειρουργός σας θα τοποθετήσει το πόδι σας σε γύψο, νάρθηκα, μπότα ή μετεγχειρητικό παπούτσι. Είναι σημαντικό να διατηρείτε το πόδι σας ανυψωμένο όσο το δυνατόν περισσότερο για να μειώσετε τον πόνο και το πρήξιμο. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο γιατρός σας θα συστήσει επίσης πλήρη αποφόρτιση του ποδιού σας για τέσσερις εβδομάδες έως τρεις μήνες ή και περισσότερο σε ορισμένες περιπτώσεις.
Λίγες εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο γιατρός σας θα σας επανεξετάσει για να ελέγξει την πληγή και να αφαιρέσει τα ράμματα. Ο ορθοπαιδικός σας μπορεί να σας επιτρέψει την έναρξη ασκήσεων εύρους κίνησης της ποδοκνημικής, του ποδιού και των δακτύλων. Μπορεί επίσης να σας συστήσει φυσικοθεραπεία.
Ο γιατρός σας θα σας παρακολουθεί σε τακτά χρονικά διαστήματα και θα ζητήσει ακτινογραφίες για να δει πόσο καλά επουλώνεται το κάταγμα. Με βάση τον τύπο του κατάγματος και την αξιολόγηση, ο γιατρός σας θα αποφασίσει πότε θα μπορέσετε να ξεκινήσετε τη φόρτιση του τραυματισμένου ποδιού. Μπορεί να ξεκινήσετε τη φόρτιση με τη χρήση ειδικής μπότας και να σας επιτρέψει να προχωρήσετε σταδιακά στα κανονικά υποδήματα σας, αναλόγως των συμπτωμάτων. Μπορεί να χρειαστεί να περιμένετε έως και έξι μήνες θεραπείας προτού να είστε σε θέση να επιστρέψετε σε μια αρκετά φυσιολογική λειτουργικότητα και μέχρι ένα έτος μέχρι να φτάσετε στη μέγιστη δυνατή βελτίωση.
Υπάρχουν επιπλοκές που σχετίζονται με τη χειρουργική επέμβαση γενικά. Αυτές περιλαμβάνουν τους κινδύνους που σχετίζονται με την αναισθησία, τη μόλυνση, τη βλάβη στα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία, την αιμορραγία και τη δημιουργία θρόμβων.
Ειδικότερα για τη χειρουργική επέμβαση κατάγματος του άκρου ποδός, οι πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνουν την διάσπαση του τραύματος, την αποτυχία του κατάγματος να κολλήσει, που ονομάζεται ψευδάρθρωση, την επούλωση του κατάγματος σε λάθος (πλημμελή) θέση, την απώλεια της ευθυγράμμισης του κατάγματος πριν την επούλωση, την αποτυχία του μεταλλικού εμφυτεύματος, τον επίμονο πόνο, την δυσκαμψία και την αρθρίτιδα.
Οι ορθοπαιδικοί χειρουργοί ποδοκνημικής και άκρου ποδός είναι μοναδικά καταρτισμένοι για να εντοπίζουν και να αντιμετωπίζουν τα κατάγματα του ποδιού και πρέπει να είναι η πρώτη πηγή πληροφορίων όταν υπάρχει υποψία για τραυματισμό στο πόδι.
Συχνές ερωτήσεις
Πότε μπορώ να φορτίσω το τραυματισμένο πόδι μου
Για ορισμένα κατάγματα, ο γιατρός σας μπορεί να σας επιτρέψει τη φόρτιση αμέσως μετά τη χειρουργική επέμβαση με τη χρήση γύψου, νάρθηκα ή μετεγχειρητικού υποδήματος. Ωστόσο, για τα περισσότερα κατάγματα, ο γιατρός σας πιθανότατα θα συστήσει μια περίοδο τεσσάρων εβδομάδων έως τριών μηνών ή και περισσότερο για να επιτρέψει την καλή επούλωση του κατάγματος πριν επιτρέψει τη φόρτιση.
Θα χρειαστώ φυσικοθεραπεία;
Ο γιατρός σας θα σας συμβουλέψει για το πότε θα δουλέψετε την ενδυνάμωση και το εύρος της κίνησης του τραυματισμένου ποδιού σας. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συνιστάται φυσιοθεραπεία. Αν ναι, θα συνεργαστείτε με έναν φυσικοθεραπευτή που θα σας βοηθήσει με συγκεκριμένες ασκήσεις για την αποκατάστασή σας.
Πότε μπορώ να επιστρέψω σε δραστηριότητες χωρίς περιορισμούς;
Αυτό ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο κατάγματος και τη , καθώς και βαρύτητά του, καθώς και σε τυχόν βλάβη στους μαλακούς ιστούς του ποδιού σας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μπορείτε να περιμένετε τρεις έως έξι μήνες ή περισσότερο πριν επιστρέψετε στην πλήρη δραστηριότητα χωρίς περιορισμούς και μέχρι ένα χρόνο προτού επιτύχετε τη μέγιστη βελτίωση.
